چکیده: ۱- مجلس نمایندگان آمریکا طرح اعمال تحریم علیه ایران، روسیه و کره شمالى را تصویب کرد. این طرح که نسخه اصلاح‌شده طرح پیشین سنا است؛ به‌دلیل افزوده شدن بندهاى مربوط به تحریم کره شمالى، طرح تازه‌اى محسوب شده است.چنان‌چه سناتورها، مصوبه مجلس نمایندگان را تائید کنند، طرح براى امضاء به کاخ سفید ارسال مى‌شود تا تبدیل به قانون گردد. اگر ترامپ، به‌دلیل وجود تحریمهاى ضد روسى و اختیارات محدود رئیس جمهور بعد از ابلاغ، از امضاى طرح خوددارى کند، مصوبه به کنگره بازگشته، دوباره به راى گذاشته مى‌شود و در صورت کسب راى مثبت دو سوم نمایندگان هر یک از مجلس‌ها، لازم‌الاجرا مى‌گردد.
۲- بالابردن ریسک سرمایه‌گذارى خارجى در ایران، اعمال محدودیت‌هاى بیشتر علیه اقتصاد ایران، نشانه رفتن بخش دفاعى کشور، امنیت‌زدایى از ایران و انتقال هزینه‌هاى برجام از حوزه اقتصاد به بخش امنیت و اقتدار کشور، از اهداف تحریمهاى جدید آمریکا است.
۳- رئیس مجلس نمایندگان آمریکا گفته است: لایحه‌اى که ما با اکثریت آرا تصویب کردیم یکى از گسترده‌بسته‌هاى تحریمى در طول تاریخ است. مادر تحریمها از راه رسید.
۴- هدف اصلى ایران از ورود به مذاکرات هسته‌اى و پذیرش توافقى به نام برجام که در برخى موارد مى‌توان گفت براى ایران این توافق دلچسب نبوده است، کاهش اساسى تحریم‌هایى بود که مشکلات اقتصادى را براى کشور ایجاد کرده بود. درواقع اگر اراده‌اى براى کاهش تحریمهاى اقتصادى در کشور نبود، اساساً ایران هیچ انگیزه دیگرى براى ورود به مذاکرات نداشت و امروز و پس از گذشت دو سال پس از امضاى قرارداد برجام، این قرارداد به هدف اصلى خودش که لغو تحریمهاى هسته‌اى بوده، به‌وهیچ‌وجه دست پیدا نکرده است.
۴- سید عباس عراقچى در واکنش به طرح جامع تحریمهاى ایران که به‌تازگى در کنگره آمریکا به تصویب رسیده است، گفت: قانون جدیدى که در حال تصویب است، تحریم موضوعى جدیدى ندارد، جمع‌بندى و تجمیع تحریمهاى قبلى غیرهسته‌اى است!!! در عین حال آقاى عراقچى گفته است: در پایان هشتمین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین به‌صورت مفصل بحث کردیم و مواردى که به نقض تعهدات طرف مقابل به‌خصوص طرف آمریکایى مربوط مى‌شد را یک به یک شرح دادیم، مواردى که به تعهداتشان یا کامل عمل نکرده یا با تاخیر عمل کردند و جاهایى که از دید ما برجام را نقض کردند، شرح داده شد. معمولا بیشترین اشکالات مربوط به اجراى برجام مربوط به آمریکا مى‌شود و لذا با طرف آمریکایى همه مسائل را مرور و مطرح مى‌کنیم و در این جلسه تمام مواردى که مربوط به نقض عهد، بدعهدى و تاخیر و تعلل مى‌شد را یک بار دیگر با هیأت آمریکایى تکرار کردیم.
در حال حاضر سیاست انفعالى «حفظ برجام به هر قیمت» در مقابل «نقض مکرر برجام» از سوى طرف مقابل موجب شده است تا فشار علیه ایران و افزایش تحریمها و تهدید منافع ملى وارد فاز گسترده‌ترى شود. وزارت امور خارجه که مسؤولیت سنگینى در دفاع از حقوق ملت ایران بر عهده دارد، در مقابل گستاخى و عهدشکنى‌هاى مکرر آمریکا به فشار ایمیلى و پیام توئیترى و گلایه محترمانه و توجیه بسنده مى‌کند.
۵- تحریمهاى جدید صرفا تجمیع تحریمهاى قبل نیست زیرا اولا؛ قبل از تصویب این قانون، چنین تحریم‌هایى در قوانین مصوب کنگره وجود نداشته است که این قوانین هم‌اکنون تجمیع شده باشند و به‌صورت مصوبه درآید. ثانیا این قانون تحریمى جدید است، قبلا برخى از آن‌ها فرمان بوده است. ثالثا؛ دامنه تحریم و افراد و اشخاص حقیقى و حقوقى بسیار گسترده‌ترى را شامل تحریم نموده که قبلا نبوده و همگى تحریم افراد و اشخاص جدید است و لذا تجمیع نشده است. رابعا در بخش ۵ این قانون در تحریمهاى سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، تحریمهاى فاجعه‌بار جدیدى وضع کرده است که کاملا اقتصاد کشور را هدف قرار داده است و در صورت بى‌عملى، مى‌تواند خسارات جبران‌ناپذیرى در بر داشته باشد. خامسا اعضاى تیم مذاکره‌کننده آمریکایى نیز در نشست کمیته سنا صریحا بیان نموده که این تحریمهاى جدیدى است که قبلا نبوده و تجمیعى در کار نیست.
۶- برخى همچنان معتقدند که بهترین راه متقاعد کردن آمریکا براى اجراى توافق و پایبندى به تعهداتش، ادامه وضعیت فعلى است، تجربه دو سال گذشته به ما نشان مى‌دهد که چنین اتفاقى رخ نخواهد داد، چراکه برجام یک عاملى براى بازنگرى آمریکایى‌ها در راهبرد خودشان نسبت به ایران نبوده است و آن‌ها حتى با گذشت دو سال از امضاى برجام، استراتژى تغییر و سرنگونى نظام جمهورى اسلامى ایران را کنار نگذاشته‌اند.
* تحریمهاى جدید، موشکى، حقوق بشرى و علیه سپاه پاسداران است
مجلس نمایندگان آمریکا طرح جامع تحریمهاى ایران، روسیه و کره‌شمالى را با ۴۱۹ رأى موافق و ۳ رأى مخالف تصویب کرد.متن قانون.۴۶۳۳ HR اکنون به‌عنوان قانون مقابله تحریمى با دشمنان آمریکا شناخته مى‌شود در بخش مربوط به ایران تغییرى نداشته و همان متن مربوط به قانون پیشین یعنى S722 است. به موجب این طرح، رئیس‌جمهور آمریکا مکلف است:
۱) علیه هر شخص یا نهادى که به‌نوعى به برنامه موشکى بالستیک ایران یا به فروش و انتقال تجهیزات نظامى خاص به این کشور کمک مى‌کند یا کمک فنى یا مالى در این زمینه ارائه مى‌دهد، تحریمهاى توقیف اموال و محرومیت از تجارت با آمریکا وضع کند؛
۲) علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامى و وابستگان خارجى آن به بهانه حمایت از تروریسم تحریم‌هایى از قبیل توقیف اموال و منع تبادلات مالى و بانکى اعمال کند؛
۳) هر شخصى که وزارت امور خارجه آمریکا او را به‌عنوان ناقض حقوق بشر در ایران معرفى کند را در لیست سیاه تحریم قرار دهد.
این طرح هم‌چنین تحریمهاى موجود علیه اشخاصى که به برنامه موشکى بالستیک ایران کمک مى‌کنند یا از آنچه «اقدامات تروریستى بین‌المللى ایران» خوانده شده، حمایت مى‌کنند را تا زمانیکه رئیس‌جمهور متوقف شدن اقدامات آن‌ها را تأیید نکند، تمدید مى‌کند.
در بند آخر این طرح تصریح شده است رئیس‌جمهور مى‌تواند در چارچوب اختیارات خود اعمال یا تداوم اعمال برخى تحریمها را در شرایط خاص موقتاً تعلیق کند. اما این تعلیق باید با مجوز کنگره باشد.
رئیس مجلس نمایندگان آمریکا گفته است: لایحه‌اى که ما با اکثریت آرا تصویب کردیم یکى از گسترده‌ترین بسته‌هاى تحریمى در طول تاریخ است
* امکان خروج ایران از برجام در سخنان ظریف در شوراى روابط خارجى
دکترظریف که چندى قبل براى دیدارى چندروزه به آمریکا رفته بود، در شوراى روابط خارجى آمریکا حاضر شد و با اعضاى آن به گفت‌وگو پرداخت.در اظهارات وى در این شورا، برخى جملات خاص به چشم مى‌خورد که با تحلیل‌هاى متفاوتى در داخل و خارج همراه شده است؛ ازجمله آن‌که وى به‌نوعى براى نخستین بار، از امکان خروج ایران از برجام نیز سخن به میان آورده است.
* پایان کار برجام
بعید است این قانون براى امضا توسط ترامپ به مشکل خاصى بربخورد. این پایان کار برجام است. آمریکا در برجام تعهد داده بود تحریم‌هایى را که تعلیق کرده «تحت عناوین دیگر» بازنگرداند. اکنون همه آن تحریمها بازگشته و چیزهایى به آن افزوده هم شده است. سؤال بزرگ در این میان این است که دولت حجت الاسلام حسن روحانى چگونه برخورد خواهد کرد؟ آمریکا به سرعت در مسیر بدل کردن برجام به یک توافق یکسویه علیه ایران پیش مى‌رود. اوباما هم گفته بود هدف واقعى از برجام این است که وقتى تحریمها اضافه مى‌شود، ایران نتواند به آن «پاسخ هسته» بدهد. تحریمها باز مى‌گردد.آمریکا فهمیده کسى به تحریم جدید پاسخ نمى‌دهد !!!
* قانون جدید نقض برجام است
این قانون نقض برجام است. تیم اوباما مانند جان کرى در این باره که این قانون نقض برجام است، سخنانى گفته‌اند. موضوع تحریمها بخشى از پازل بزرگ تربى‌ثبات‌سازى آمریکا علیه ایران و ایجاد دوقطبى براى حرکت به سمت برجام منطقه‌اى در ایران است. این روزها غیر قابل اعتماد بودن آمریکا و بد عهدى آمریکا کاملا محرز شده است.
* تحریمها واقعا جدید است
تحریمهاى جدید صرفا تجمیع تحریمهاى قبل نیست زیرا اولا؛ قبل از تصویب این قانون، چنین تحریم‌هایى در قوانین مصوب کنگره وجود نداشته است که این قوانین هم‌اکنون تجمیع شده باشند و به‌صورت مصوبه درآید. ثانیا این قانون تحریمى جدید است، قبلا برخى از آن‌ها فرمان بوده است. ثالثا؛ دامنه تحریم و افراد و اشخاص حقیقى و حقوقى بسیار گسترده‌ترى را شامل تحریم نموده که قبلا نبوده و همگى تحریم افراد و اشخاص جدید است و لذا تجمیع نشده است. رابعا در بخش ۵ این قانون در تحریمهاى سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، تحریمهاى فاجعه‌بار جدیدى وضع کرده است که کاملا اقتصاد کشور را هدف قرار داده است و در صورت بى‌عملى، مى‌تواند خسارات جبران‌ناپذیرى در بر داشته باشد. خامسا اعضاى تیم مذاکره‌کننده آمریکایى نیز در نشست کمیته سنا صریحا بیان نموده که این تحریمهاى جدیدى است که قبلا نبوده و تجمیعى در کار نیست.
* ۷۳ درصد مردم ایران معتقدند محصولى از برجام نصیب ایران نشد
دانشگاه تهران اخیرا در سراسر کشور نظرسنجى‌اى انجام داده که ۸۵ سؤال در این نظرسنجى مطرح کرده‌اند؛ سؤال اول در خصوص برجام بوده که ۱٫۶۶ درصد گفته‌اند موافق برجام هستند و ۳٫۷۳ درصد گفته‌اند هیچ‌کدام از موارد برجام عملى نشده و هیچ محصولى از آن به دست نیامده است.
* اذعان مقام‌هاى دولتى به عدم حل مشکلات بانکى در برجام با کارشکنى‌هاى آمریکا
پس از امضاى برجام تیرماه ۹۴- و هم‌چنین بعد از آغاز اجراى تعهدات ۵+۱ ذیل برجام دى ماه ۹۴- آمریکا به دفعات توافق را نقض و از انجام تعهدات سرپیچى کرده است. این عهدشکنى چنان آشکار بود که مقامات ارشد دولت یازدهم به‌صراحت به آن اشاره کردند. براى نمونه، «سیف» رئیس بانک مرکزى دولت یازدهم در مصاحبه با تلویزیون بلومبرگ گفت که توافق هسته‌اى ایران و گروه ۵+۱ موسوم به برجام، تاکنون «تقریباً هیچ» دستاوردى براى تهران در بر نداشته است. «على اکبر صالحى» رئیس سازمان انرژى اتمى نیز در گفت وگو با وبگاه «العربى الجدید» «رفع تحریم به موجب توافق» را از مصادیق خلف وعده طرف مقابل برشمرد. در مرداد ۹۵ «على طیب نیا» وزیر اقتصاد دولت یازدهم در حاشیه جلسه هیأت دولت گفت: «براى ارتباط با بانک‌هاى بزرگ جهانى دچار مشکل هستیم و آن‌ها با ما کار جدى نمى کنند. انتظار ما این بود که بعد از برجام ما بتوانیم با بانک‌هاى بزرگ هم کار کنیم اما به دلایل مختلف ما هنوز نتوانسته‌ایم با این بانک‌ها کار کنیم». «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه دولت یازدهم نیز در حاشیه سفر به آمریکا در روزهاى پایانى شهریورماه ۹۵- در شوراى روابط خارجى آمریکا گفت: «۸ ماه پس از اجراى برجام، به‌خاطر مجازات‌هاى آمریکا، هیچ یک از بانک‌هاى بزرگ اروپایى کار با ایران را شروع نکرده است». «عراقچى» معاون وزیر امور خارجه و رئیس ستاد اجراى برجام نیز تأکید کرد که لغو تحریمها روى کاغذ انجام شده است.هم‌چنین «ظریف» – ۱۲ اردیبشهت ۹۶- اذعان کرد که حمل و نقل پول در پسابرجام هنوز با چمدان انجام مى؟شود.
* نقض صریح بندهاى ۲۶، ۲۸، ۲۹ برجام
طبق برجام، تصویب این قانون نقض صریح بندهاى مقدمه، ۲۶، ۲۸، ۲۹، بند ۴٫۸٫۱ برجام است. آمریکا در بند ۲۶ متعهد بود که از «قانونگذارى در تحریمهاى جدید هسته‌اى» خوددارى کند و در بند ۲۸ برجام متعهد به «اجراى برجام با حسن نیت و در فضاى سازنده شده» و در بند ۲۹ برجام نیز آمریکا موظف و متعهد شده بود که از «هرگونه اقدامى که مانع عادى شدن روابط تجارى و اقتصادى بین‌المللى با ایران شود، خوددارى کند.» در صورتى که با تصویب قانون همه این موارد نقض شده است و قانونگذارى و تحریم جدید هسته‌اى انجام داده است، به‌جاى حسن نیت به‌صورت خصمانه عمل کرده و با تصویب این قانون، به‌کلى روابط اقتصادى ایران با جهان را به‌شدت تخریب و مخدوش کرده به‌گونه‌اى که دیگر هیچ بانک بزرگى حاضر به همکارى با ایران نخواهد بود و فلسفه وجودى برجام که ازجمله هدف آن برداشتن تحریمهاى بانکى بود را از بین خواهد برد.
مجموعه سپاه پاسداران و نه فقط سپاه قدس مسؤول اجراى برنامه‌هاى به‌اصطلاح ثبات‌کننده ایران و حمایت از فعالیت‌هاى تروریسم بین‌الملل معرفى شده است (سابقا سپاه متهم به حمایت از تروریسم support for terrorism شده بود لیکن در این قانون حمایت از اقدامات تروریستى بین‌المللى acts of international terrorismsupport for به آن نسبت داده شده که مى‌تواند به‌معناى اتهام مشارکت مستقیم تفسیر گردد) تحریمهاى موضوع فرمان اجرایى ۱۳۳۸۲، حداکثر ۳ ماه پس از تصویب قانون بر سپاه، اعضا و نهادهاى وابسته به آن اعمال مى‌شود که ازجمله باعث شمول تحریم بر طرف‌هاى مالى و تجارى سپاه خواهد شد.
* سپاه تروریست مى‌شود!
هم‌اکنون نیز سپاه در لیست SDN آمریکا قرار دارد. در حال حاضر اگر کسى با سپاه پاسداران همکارى کند مشمول برخى تنبیهات از سوى آمریکا مى‌شود که موقتى هستند. اما آنچه که وضعیت را بسیار متفاوت مى‌کند و سبب مى‌شود به این قانون لقب «سیاه‌چاله تحریم» بدهیم، این است که طبق دستور اجرایى ۱۳۲۲۴ هر آن‌کس که به یک سازمان شناساییشده ذیل این دستور اجرایى، خدماتى ارایه دهد (هر نوع خدمتى اعم از خدمت بانکى یا غیر بانکى) مشمول تحریمهاى ثانویه بانکى آمریکا مى‌شود. به این صورت که آن فرد یا نهاد ارایه‌دهنده خدمت، خودش نیز در لیست تحریمى آمریکا یا همان SDN قرار مى‌گیرد. یعنى دیگر خبرى از یک تنبیه موقتى نیست، بلکه آن شخص یا نهاد به‌طور کامل در لیست تحریمى قرار مى‌گیرد.سپاه و تمام افراد و نهادهایى که به سپاه ارایه خدمت کنند، با قانون جدید تروریست محسوب خواهند شد!
این قانون دایره لیست تحریمى آمریکا SDN را بسیار بسیار گسترده‌تر مى‌کند. عدد دقیق آن قابل محاسبه نیست. چراکه تمامى سپاه پاسداران با تمامى نهادهاى مرتبط در لیست سازمان‌هاى تروریستى قرار گرفته و مشمول دستور اجرایى ۱۳۲۲۴ مى‌شوند. حال هر فرد یا نهادى که با این‌ها همکارى داشته باشد، در صورت شناسایى توسط وزارت خارجه آمریکا در لیست تحریمى قرار مى‌گیرد. شما تصور کنید تمام بخش‌هاى دولتى و غیردولتى که با سپاه پاسداران روابط همکارى دارند، پتانسیل لازم براى قرار گرفتن در لیست تحریمى آمریکا را دارند. این وضعیت حتى از وضعیت قبل از برجام هم بدتر است. تا قبل از برجام حدود ۶۰۰ فرد و نهاد در این لیست تحریمى قرار داشت و برجام ۴۰۰ نفر و نهاد را از لیست خارج کرد. اما با تصویب و اجراى این قانون مى‌توان پیش‌بینى قرار گرفتن چند هزار فرد و نهاد در لیست تحریمى را متصور دانست.براساس دستوراجرایى ۱۳۲۲۴ سپاه، وابستگانش و تمامى افراد و نهادهایى که به سپاه پاسداران خدمات ارائه دهند، به‌عنوان افراد و نهادهاى مشخص‌شده تروریستى یا حامى آن در لیست تحریم (SDN) قرار مى‌گیرند، که ارائه خدمات مستقیم یا غیرمستقیم به آن‌ها ممنوع مى‌شود.
* با قانون جدید کجا تحریم نمى‌شود؟
یکى از ویژگى‌هاى تحریمهاى جدید علیه ایران این است که نهادهاى نظامى کشور را ذیل گروههاى تروریستى قرار داده است. سوالى که قبل از برجام باید پاسخ مى‌دادیم این بود که کجا تحریم مى‌شود اما سوالى که بعد از برجام باید پاسخ دهیم این است که کجا تحریم نمى‌شود. فروش نفت بعد از برجام افزایش یافت اما در عمل درآمد کشور افزایش پیدا نکرد. بعد از برجام چند دلار وارد کشور شده است؟ جواب این سؤال صفر است زیرا دلار نمى‌تواند وارد کشور شود مگر این‌که از طریق غیرقانونى باشد. آمریکایى‌ها خلاف انجام مى‌دهند و این خلاف از زمان اوباما شکل‌گرفته است. آمریکا به‌دنبال این است که ایران زیر برجام بزند.
در طرح مقابله با اقدامات خصمانه آمریکا تأکید شده از توان موشکى کشور حمایت مالى شود. در این طرح براى دستگاه‌هاى مختلف اجرایى و قضایى این امکان فراهم شده که نقض حقوق بشر آمریکا قابل پیگیرى‌هاى قضایى باشد. پس از معرفى کابینه دولت؛ حداکثر تا یک ماه آینده، طرح مجلس مى‌تواند به قانون تبدیل شود.
تصویب تحریمهاى جدید آمریکا علیه ایران خلاف برجام است، این خلاف از زمان ریاست جمهورى اوباما شکل گرفت و دولت او تحریمهاى تازه را شکل داد. آمریکا پرونده ایران را به‌نوعى با پرونده کشورهایى مانند عراق، لیبى و کره شمالى شبیه‌سازى کرد تا برنامه هسته‌اى ما را از بین ببرد بدون این‌که تحریمها شکسته شود. جمهورى اسلامى ایران با توجه به شرایط خاصى که داشت توانست در بخش‌هایى از جهان تحریم شکنى را انجام دهد.
* خوشحالى صهیونیست‌ها از تحریمهاى جدید آمریکا
کمیته امور عمومى آمریکا رژیم صهیونیستى (ایپک) با صدور بیانیه‌اى از راى مجلس نمایندگان آمریکا به تحریم هاى ضد ایرانى استقبال کرد و خواستار راى فورى سنا و امضاى آن توسط رییس جمهورى آمریکا شد
* پس از برجام هیچ دلارى وارد ایران نشد
پس از برجام هیچ دلارى وارد ایران نشد زیرا ما را مجبور مى‌کنند نفت را به دلار بفروشیم و امکان وارد کردن دلار به کشور وجود ندارد مگر از روش‌هاى غیرقانونى ازجمله چمدانى.
شرط نخست برجام این است که با پایبندى ایران به برجام پس از ۸ سال تحریمها لغو شود اما بند ۸ این قانون شرط مضاعفى را مى‌گذارد که رئیس جمهور آمریکا باید بررسى کند شرکت‌هایى که باید به‌طور خودکار از لیست تحریمها خارج مى‌شدند آیا قابلیت تحریم شدن را ذیل دو دستور اجرایى دیگر دارند یا ندارند.
* سه گزینه ترامپ
ترامپ سه گزینه دارد، اول امضا کردن و پذیرفتن طرح تحریمهاى جدید که البته نسبت به بخش ایرانى این طرح موافقت هم دارد و شاید مشکل او با بخش روسیه باشد زیرا پیشتر هم به این بخش نقدهایى داشت.انتخاب دوم ترامپ امضاء نکردن طرح است؛ انتخاب سوم هم وتو کردن طرح است و اگر وتو انجام شود این قانون دوباره به کنگره بر مى‌گردد و دوباره مورد راى‌گیرى قرار مى‌گیرد و اگر دو سوم دوباره به آن‌راى دادند وتو شکسته شده و طرح به قانون تبدیل مى‌شود.
به نظر مى‌رسد این قانون اتفاق خواهد افتاد و تصویب مى‌شود؛ این قانون، مادر تحریمها نام گرفته چراکه در این طرح، نهادهاى نظامى کشور، ذیل گروههاى تروریستى قرار مى‌گیرند و همینطور هم بالادستى‌هاى نهادهاى نظامى را هم به تروریست بودن متهم مى‌کند که این اقدام سبب مى‌شود دوباره کل کشور به زیر تحریم برود دلیل دوم هم این‌که برجام را از درون تهى مى‌کند.
هدف آمریکائیها از تدوین و تصویب تحریمهاى جدید علیه ایران، تغییر رژیم است؛ اینبار از فشارهاى اقتصادى بر روى مردم در جامعه، دریغ نمى‌کنند. در دولت یازدهم امتیازهاى زیادى به آمریکائیها داده شد اما باز هم دردى دوا نشد زیرا ما هنوز مشکل جابجایى و انتقال پول حاصله از تجارت بین‌المللى را داریم و هنوز پول نفت مستقیم وارد کشور نمى‌شود؛ فروش نفت ایران بعد از برجام افزایش یافته اما درآمد افزایش نداشته است.
هشدارهاى مقامات ایرانى درباره نقض روح و جسم برجام و نیز اعتراضات غیر رسمى ایران به کمیسیون مشترک برجام در حال افزایش و صراحت بیشترى است. تصویب این تحریمها که به «مادر تحریمها» نیز شهرت یافته است اگرچه ظاهراً به‌دنبال هدف قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامى است اما به‌صراحت هرچه تمام‌تر با سه بند از مفاد برجام، تناقض آشکار دارد. انفعال آزاردهنده دولت و دستگاه سیاست خارجى و عدم بهره‌گیرى از ظرفیت‌هاى دیپلماسى فعال ایرانى، با انتقادهایى روبه‌روست.
* هدف اصلى ایران از ورود به مذاکرات هسته‌اى
هدف اصلى ایران از ورود به مذاکرات هسته‌اى و پذیرش توافقى به نام برجام که در برخى موارد مى‌توان گفت براى ایران این توافق دلچسب نبوده است، کاهش اساسى تحریم‌هایى بود که مشکلات اقتصادى را براى کشور ایجاد کرده بود. درواقع اگر اراده‌اى براى کاهش تحریمهاى اقتصادى در کشور نبود، اساساً ایران هیچ‌انگیزه دیگرى براى ورود به مذاکرات نداشت و امروز و پس از گذشت دو سال پس از امضاى قرارداد برجام، این قرارداد به هدف اصلى خودش که لغو تحریمهاى هسته‌اى بوده، به‌وهیچ‌وجه دست پیدا نکرده است که در این‌رابطه ادله‌اى وجود دارد؛ ازجمله گزارشات متعدد دولتى که به بیرون درز کرده است و اظهارنظرهاى مقامات دولتى، گزارشات میدانى که از فعالان اقتصادى و تجار و کسانى‌که با مسایل بازرگانى بین‌المللى درگیر هستند به دست آمده، داده‌هاى طرف‌هاى غربى، اسناد وزارت خزانه دارى آمریکا و اطلاعات و تحلیل‌هایى که منابع آمریکایى در این خصوص منتشر کرده‌اند، کلیه این موارد به‌صورت منسجم به ما مى‌گوید که رژیم تحریمها که قرار بود بر اثر برجام فرو بپاشد، نه تنها فرو نپاشیده، بلکه تقویت هم شده است.
* نیاز مالى سفارت خانه‌هاى ایران چمدانى تأمین مى‌شود نه از طریق بانکى
امروز وضعیت روابط خارجى، اقتصادى و بازرگانى ما در برخى موارد نسبت به دوره تحریمها حتى وخیم تر هم شده است. تحریمهاى بانکى امروز کاملاً برقرار است و حتى سفارتخانه‌هاى ما در کشورهاى اروپایى، نیازهاى جارى خود را به‌صورت پول نقد جابجا مى‌کنند. بنابراین وقتى که تحریمهاى بانکى برقرار است، به این معنا است که حتى اگر ما نفت بیشترى را هم بفروشیم و یا در حوزه‌هاى دیگر هم گشایش‌هایى داشته باشیم، این‌ها همه‌بى‌فایده است چراکه عملاً برقرار بودن محدودیت‌هاى مالى و بانکى، شرایطى را به‌وجود مى‌آورد که ما عملاً قادر نخواهیم بود که منافع ناشى از هرگونه مبادله و یا تجارت خارجى را دریافت کنیم.
امروز دولت آمریکا اینطور فکر مى‌کند که ایران، حفظ برجام را اولویت امنیت ملى خودش مى‌داند، برحسب این دید آن‌ها این‌گونه فکر مى‌کنند که هر تحریم جدید دیگرى که علیه ایران وضع شود، باعث این نخواهد شد که ایران از برجام کناره‌گیرى کند و همین، عاملى براى ترغیب آن‌ها به جهت گروگان گرفتن نیاز ایران به مسأله برجام شده است و آن‌ها را به سمت تحریمهاى جدید سوق داده که ازجمله آن مى‌توان به تمدید قانون آیسا و اخیراً تصویب تحریمهاى جدید در قالب تحریم S722 در سناى آن کشور و روز دوشنبه تصویب ۴۶۳۳ HR در مجلس نمایندگان و نهایتاً امضاى آن توسط رئیس‌جمهور آمریکا خواهد بود.. این‌ها مجموعه علائمى هستند که به ما مى‌گویند برجام نه تنها تحریمها را رفع نکرده، بلکه خود تبدیل به عاملى براى متقاعد کردن طرف آمریکایى نسبت به اعمال تحریمهاى جدیدتر و سنگین تر شده است. بنابراین اگر کاهش اساسى تحریمها و تسهیل روابط خارجى ایران در حوزه اقتصادى، بازرگانى و مالى، هدف اصلى مذاکرات ما و برجام بوده، ما به‌وهیچ‌وجه به هدف خود نرسیده‌ایم و از این جهت باید سودمندى این قرارداد را محل تردید جدى قرار دهیم.
برخى فکر مى‌کنند منتقدان برجام به‌دنبال نقض برجام و خروج ایران از این قرارداد هستند، باید این مسأله را شفاف کنیم که منتقدان برجام فعلاً به‌وهیچ‌وجه از خروج از توافق صحبتى به میان نمى‌آورند و این در حالى است که در مصاحبه اخیر آقاى ظریف، ایشان از خروج ایران از توافق برجام صحبت کردند. حرف ما امروز این است که ما در توافق هستیم اما چه کار کنیم که منافع حاصل از این توافق به ما برسد، چه اقداماتى را انجام دهیم که برجام براى ما یکسره ضرر نباشد و این یعنى این‌که چه کارى باید انجام دهیم که آمریکا به تعهدات خودش در برجام متعهد بماند، چراکه به اعتراف همه مقامات ایرانى و غیرایرانى آن‌ها پایبند به تعهد خودشان نیستند.
* آمریکایى‌ها همچنان به‌دنبال سرنگونى نظام جمهورى اسلامى هستند
دولت همچنان معتقد است که بهترین راه متقاعد کردن آمریکا براى اجراى توافق و پایبندى به تعهداتش، ادامه وضعیت فعلى است، تجربه دو سال گذشته به ما نشان مى‌دهد که چنین اتفاقى رخ نخواهد داد، چراکه برجام یک عاملى براى بازنگرى آمریکایى‌ها در راهبرد خودشان نسبت به ایران نبوده است و آن‌ها حتى با گذشت دو سال از امضاى برجام، استراتژى تغییر و سرنگونى نظام جمهورى اسلامى ایران را کنار نگذاشته‌اند.اگر برجام منجر به تغییر سیاست راهبردى براندازى نظام ایران توسط آمریکا مى‌شد، منطقى بود که اینطور فکر کنیم اگر ما به اجراى تعهدات خود در برجام عمل کنیم و همین مسیر را همچنان ادامه دهیم آن‌ها به مرور تحریمها را کنار مى‌گذراند. اما از آن‌جایى که گزینه تغییر رژیم همچنان در دستور کار مقامات آمریکایى قرار دارد و البته با این تفاوت که در دولت اوباما، این سیاست آمریکا «اعمالى» بود و نه اعلامى و امروز در دولت ترامپ به یک سیاست «رسمى و اعلامى» تبدیل شده و به‌صورت علنى توسط مقامات دولت جدید آمریکا مطرح مى‌شود.وقتى همچنان یکى از ارکان اصلى تغییر و براندازى نظام ایران، تداوم و تشدید تحریمها و فشارهاى اقتصادى علیه کشور ما است، بنابراین خیلى ساده‌اندیشانه است که تصور کنیم اگر ما همچنان به تعهدات خود در قالب برجام پایبند باشیم، آمریکایى‌ها نهایتاً از مواضع خود کوتاه مى‌آیند و تحریمها را لغو خواهند کرد؛ چراکه هم تجربه تاریخى و هم نتیجه ارزیابى راهبردهاى آمریکا به ما مى‌گوید که ادامه وضعیت فعلى منجر به تشدید تحریمها و تبدیل شدن برجام به یک توافق یکجانبه خواهد شد، چراکه تنها ما به آن پایبندیم و طرف مقابل عملاً از آن خارج شده است.اگر دولت وضعیت خود را با این مسأله روشن کند، آن وقت در موقعیتى قرار خواهد گرفت که مى‌تواند تصمیم بگیرد که مى‌خواهد به نقض برجام توسط آمریکا واکنشى نشان بدهد یا خیر.
* یک راه بیشتر براى پایبند کردن آمریکا به اجراى تعهداتش وجود ندارد
یک راه بیشتر براى پایبند کردن آمریکا به اجراى تعهداتش و کاهش تحریمها وجود ندارد و آن این است که ایران دورنماى خروج خود از توافق را روشن کند. این بدان معنا است که ما نقشه راهى را رسماً و علناً اعلام کنیم و بگوییم که به‌طور مثال اگر دولت آمریکا فلان اقدامات خاص را در مسأله برجام و در راستاى افزایش تحریمها اجرا کند، ما هم در مقابل فلان اقدامات خاص را در حوزه هسته‌اى و اجراى تعهدات برجامى خود انجام خواهیم داد و آن‌را به وضعیت قبل از توافق بازخواهیم گرداند؛ اگر آمریکایى‌ها این دورنماى خروج ایران از توافق را ببینند، در محاسبات راهبردى خود تجدید نظر خواهند کرد، اما به‌جز آن‌که آن‌ها احساس کنند اصل برجام به خطر افتاده و ممکن است برنامه هسته اى، غنى‌سازى و آب سنگین ایران احیا شود.
واقعیت این است که آمریکا بدعهدى کرده به‌دلیل این‌که رویکرد مورد اشاره در برجام همکارى بین ایران و گروه ۵+۱ است نه این‌که مجدداً به بهانه‌هاى جدید یکسرى از تحریمها وضع شود.
* تحریمهاى جدید نقض برجام است
تحریمهاى ایالات متحده آمریکا علیه ایران نقض روح کلى برجام که در مقدمه این توافقنامه و بر ضد مواد ۲۹، ۳۱ و ۳۳ یعنى متن برجام است که بر همکارى با ایران تأکید شده، است و این تحریمهاى جدید ناقض متن برجام نیز تلقى مى شود به عبارتى تحریمهاى جدید آمریکا هم نقض روح و هم متن برجام است چراکه یکسرى تحریمهاى جدید را وضع مى‌کند.
* سیاست انفعالى «حفظ برجام به هر قیمت»
در حال حاضر سیاست انفعالى «حفظ برجام به هر قیمت» در مقابل «نقض مکرر برجام» از سوى طرف مقابل موجب شده است تا فشار علیه ایران و افزایش تحریمها و تهدید منافع ملى وارد فاز گسترده‌ترى شود. وزارت امور خارجه که مسؤولیت سنگینى در دفاع از حقوق ملت ایران بر عهده دارد، در مقابل گستاخى و عهدشکنى‌هاى مکرر آمریکا به فشار ایمیلى و پیام توئیترى و گلایه محترمانه و توجیه بسنده مى‌کند.
اظهارات تعجب برانگیز آقاى عراقچى ادامه دارد
سید عباس عراقچى در واکنش به طرح جامع تحریمهاى ایران که به‌تازگى در کنگره آمریکا به تصویب رسیده است، گفت: قانون جدیدى که در حال تصویب است تحریم موضوعى جدیدى ندارد، جمع‌بندى و تجمیع تحریمهاى قبلى غیرهسته‌اى است!!! وى در عین حال با بیان این‌که کار کنگره خلاف تعهدات آمریکاست، ادامه داد: با این حال، دولت آمریکا تاکنون دو بار مجبور شده است پایبندى ایران را تأیید کند، چاره دیگرى ندارد، هفت گزارش آژانس نیز پایبندى ایران را تأیید کرده است. عراقچى همچنان سیاست انتظار را دنبال کرده و مى‌گوید: هرچند حرفهایى زده مى‌شود و تهدیدهایى صورت مى‌گیرد که سه ماه آینده چه مى‌شود، اما ما منتظر مى‌مانیم، با توجه اقدامات آن‌ها در صحنه عمل تصمیم مى‌گیریم.
* حرفهاى دیگر عراقچى رئیس ستاد پیگیرى اجراى برجام!
نقض برجام را با هیأت آمریکایى مرور کردیم!!!
سید عباس عراقچى در پایان هشتمین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین در جمع خبرنگاران عنوان کرد: جلسه کمیسیون مشترک برجام با حضور همه اعضا در سطح معاونان وزیر خارجه برگزار شد و ما در برگزارى کمیسیون معمولا هم ابعاد مربوط به هسته‌اى را در اجراى برجام و هم بحث تحریمها را بررسى مى‌کنیم.معاون وزیر خارجه خاطرنشان کرد: بخش دیگر جلسه که وقت زیادى را گرفت، مربوط به بحث تحریمها و برداشته شدن تحریم‌هاشود که در این‌جا به‌صورت مفصل بحث کردیم و مواردى که به نقض تعهدات طرف مقابل به‌خصوص طرف آمریکایى مربوط مى شد را یک به یک شرح دادیم، مواردى که به تعهداتشان یا کامل عمل نکرده یا با تاخیر عمل کردند و جاهایى که از دید ما برجام را نقض کردند، شرح داده شد.
رئیس ستاد پیگیرى اجراى برجام ادامه داد: با هیأت آمریکایى جلسه دوجانبه‌اى داشتیم و معمولا بیشترین اشکالات مربوط به اجراى برجام مربوط به آمریکا مى‌شود و لذا با طرف آمریکایى همه مسائل را مرور و مطرح مى‌کنیم و در این جلسه تمام مواردى که مربوط به نقض عهد، بدعهدى و تاخیر و تعلل مى‌شد را یک بار دیگر با هیأت آمریکایى تکرار کردیم آن‌ها هم توضیحاتى داشتند که از نظر ما قابل قبول نیست و نتیجه همه مباحث به تهران منتقل خواهد شد.
* رسانه‌هاى آمریکایى خودشان بر نقض برجام اذعان دارند
روزنامه آمریکایى نیویورک‌تایمز در گزارشى ویدئویى با استناد به اقدامات اخیر «دونالد ترامپ» علیه ایران و بررسى اظهارات کارشناسان نشان داد که واشنگتن در حال نقض برجام است. روزنامه آمریکایى «نیویورک‌تایمز» با انتشار یک نوار ویدئویى، گزارش کرد که واشنگتن برجام را نقض کرده است.
نیویورک‌تایمز با اشاره به این سخنان سخنگوى کاخ سفید تصریح کرد، درهمین یک کنفرانس خبرى که بعد از نشست بزرگترین اقتصادهاى جهان موسوم به گروه ۲۰ (G20) درهامبورگ، برگزار شد، «هاکابى سندرز» سخنگوى کاخ سفید احتمالاً آشکارا اعتراف کرده است که آمریکا براى اولین بار به توافق هسته‌اى ایران و ۵+۱ پایبند نبوده است.
طبق توافق هسته‌اى، آمریکا و دیگر کشورهاى عضو ۵+۱ (آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین بعلاوه آلمان) از دنبال کردن سیاست‌هایى خوددارى مى‌کنند که به‌طور مستقیم و ناخوشایند بر عادى شدن روابط تجارى با ایران تأثیر منفى مى‌گذارد.
این گزارش سپس به اظهارات «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران درباره عدم پایبندى آمریکا به برجام اشاره کرد که گفته بود: «وقتى کاخ سفید چند روز پیش اعلام کرد که رئیس‌جمهور ترامپ از حضور خود در نشست گروه ۲۰ هامبورگ براى منصرف کردن رهبران جهان از تعامل با ایران استفاده کرده است، این در واقع نقض پایبندى به روح و مفاد برجام است».
نیویورک‌تایمز هم‌چنین به اظهارات اخیر «سرگئى ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه روسیه درباره نقض برجام توسط آمریکا نیز اشاره کرد که گفته است: «وضعیتى به‌وجود آمده است که اقدامات یا انفعال آمریکا، با ذات برجام در تضاد است و با مفاد و روح برجام ناسازگار مى‌باشد».
این گزارش ویدئویى سپس این‌گونه ادامه داد، با اینحال، کمپین دونالد ترامپ در واقع صف‌آرایى علیه برجام بود. ترامپ در رقابت‌هاى انتخاباتى خود در خصوص توافق هسته‌اى با ایران گفته بود: «هرگز در زندگى خود، هیچ توافقى به‌بى‌کفایتى توافقى که با ایران صورت گرفت را مشاهده نکردم. هیچ‌وقت».
* ظریف: عالى‌ترین مقام‌ها باید تصمیم بگیرند
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان که به‌منظور شرکت در نشست مجمع عالیرتبه سیاسى سازمان ملل در نیویورک به‌سر مى‌برد، در خصوص تحریم ۱۸ فرد و نهاد ایرانى توسط آمریکا و در گفت وگویى با بیان این‌که انواع بدعهدى‌ها و نقض‌ها وجود دارد، گفت: ولى نقض‌هایى هست که از نظر برجام و اعضاى برجام همان‌طور که در توافق آمده مى‌تواند به‌عنوان نقض صریح یا به عبارت برجام، (عدم اجراى جدى برجام) Significant nonperformance تعبیر شود که در آن صورت انتخاب اجراى بند ۳۶ برجام و خروج جزیى یا کلى از تعهدات برجام وجود دارد.وى درعین حال یادآور شد: این تصمیمى است که باید توسط عالیترین مقامات کشور و هیأت نظارت گرفته شود!!!
* ظریف: تحریمهاى جدید دولت ترامپ روح برجام را نقض مى‌کند
وزیر امور خارجه ایران روز سه شنبه در مصاحبه با شبکه تلویزیونى سى‌بى‌اس نیوز، تصریح کرد که تحریمهاى جدید اعمال شده توسط دولت ترامپ، فضاى روابط تحت فشار دو کشور را مسموم کرده و روح توافق (برجام) را نقض‌کند. محمد جواد ظریف که به سوالات مارگارت برنان مجرى این شبکه پاسخ گفت، در ادامه تأکید کرد که ما تحریمها را بررسى خواهیم کرد تا ببینیم ناقض متن برجام نیز بوده است و یا نه و سپس طبق آن عمل خواهیم کرد.
کمال خرازى رئیس شوراى راهبردى روابط خارجى ایران با تأکید بر این‌که تمام طرف‌هاى توافق هسته‌اى باید از خود حسن نیت نشان دهند، گفت: اما آنچه آمریکا نشان مى‌دهد نقض روح و متن توافق است. این دیپلمات با سابقه ایرانى در پاسخ به سوالى درباره فشار آمریکا بر اروپایى‌ها براى تجارت نکردن با ایران و این‌که واکنش تهران چه خواهد بود؟ اظهار کرد: بله حقیقت دارد که آن‌ها به اروپایى‌ها فشار مى‌آورند تا با ایران تعامل نکنند و این نقض متن توافق است که در ژوئیه ۲۰۱۵ حاصل شد، چراکه امضا کنندگان توافق هسته‌اى باید حسن نیت نشان دهند و به توافق عمل کنند، اما آنچه آمریکا نشان مى‌دهد نقض متن توافق است.
* ابعاد دیگرى از متن قانون تحریمهاى جدید کنگره آمریکا
۱٫ یکى از نکات مهم این قانون، تعریف اشخاص ایرانى به‌نحوى است که صرفاً اتباع ایران را شامل نشده بلکه کلیه افرادى را که به‌نحوى تحت شمول قوانین یا صلاحیت قوانین ایران قرار مى‌گیرند را در برمى گیرد. این نحوه تعریف بار حقوقى گسترده‌اى ایجاد خواهد کرد.
۲٫ در بخش سوم این قانون آمده است ظرف حداکثر ۱۸۰ روز از زمان تصویب این قانون و نیز هر دو سال یک‌بار، وزارت خارجه، وزارت دفاع، وزارت خزانه‌دارى و رئیس دستگاه‌هاى اطلاعاتى ملزم به تهیه استراتژى مقابله و بازدارندگى ایران در حوزه فعالیت‌هاى متعارف و نامتقارن ایران مى‌باشند.
۳٫ در بخشى از این قانون به‌ضرورت ارزیابى آمریکا از توان استفاده ایران از تبلیغات و عملیات‌هاى اطلاعاتى (information operations) اشاره شده است.
۴٫ دلیل وضع تحریمهاى جدید فعالیت‌هاى موشک بالستیک ایران است.
۵٫ بر اساس این قانون افراد زیر تحت شمول تحریم قرار مى‌گیرند:
الف هر فردى که به برنامه موشکى یا سلاح‌هاى کشتارجمعى ایران کمک نماید یا احتمال و خطر کمک وى به این برنامه وجود داشته باشد.
ب جانشین هر فردى که بر اساس بند قبلى در فهرست تحریم قرارگرفته است.
ج تمامى نهادها و سازمان‌هاى تحت نظارت افراد تحریم شده.
د نمایندگان و کارگزاران افراد و نهادهاى تحریم شده
ه کلیه نهادها و سازمان‌هایى که به نهادها و افراد تحریم شده کمک نمایند.
۶٫ اقدامات تحریمى بر اساس قانون شامل موارد زیر است:
الف بلوکه کردن دارایى‌ها
ب اخراج از ایالات‌متحده و عدم اجازه ورود
ج هر فردى که ناقض قانون باشد و یا براى نقض آن تلاش کند، یا براى نقض برنامه‌ریزى و توطئه نماید نیز مشمول مجازات مى‌گردد.
۷٫ علاوه بر نیروى قدس سپاه ازاین‌پس بر اساس این قانون، کل سپاه نیز تحت شمول دستور اجرایى قرار مى‌گیرد.
۸٫ تحریمها علاوه بر سلاح‌ها شامل قطعات یدکى آن‌ها نیز مى‌شود.
۹٫ کلیه کمک‌هاى مالى، آموزشى،خدماتى، مشاوره نیز شامل تحریم مى‌گردد.
۱۰٫ کلیه تحریمهاى گذشته مرتبط نیز همچنان به قوت خود باقى مى‌ماند.